Paschighedda o Pasca de Aprile

ULS Comuna de Lodine

Paschighedda o Pasca de Aprile

Sa die de Pasca su prèide naraiat totus sas prìorissas de totu s’annu: sas de corpus dòmini o de Deus, sas de sa Madonna e de s’Assunta. Custas fiant sas priorissas mannas chi depiant islimpiare sa crèsia, pònnere sos frores, sas tivazas recramadas e ammaniare totu su chi bi cheriat po sa festa.

A azudare sa prìorissa bi fiant sas zuradas. Su mèrcuris santu sa priorissa daiat a custas zuradas su “paneri”, chi diat a èssere: pane de fresa (12 panes), durches, un’ampulla de binu, marigosos e sas puddighinas, semper una dosina.

Sas formas de custas puddighinas fiant a culumba o, si nono, a coroneddas e las pintaiant cun unu temperinu. Cheriant lassadas pasare in sas grandizolas, bene cucuzadas pro las fàghere pesare bene.

Cando aviant bene pesau, s’aperiant cun una lepa e l’istichiant unu pagu de simbula a intro.

Innantis de che las bestire, su forru depiat èssere bene lìmpiu, a sas puddighinas depiant èssere biancas.

Po lu pulire bene su forru lu depiant isbrassiare, mundare cun d’un iscopile fatu de erba de buddùriu.

A pustis chi c’avant islimpiau, ch’istichiant sas puddighinas a intro e che lu serraiant e tuppaiant pro còghere menzus, a bellu, una pariga de oras.

Joyce Mattu

Sos trighinzos de Ortzai

Sos tringhinzos de Ortzai

Su cumonale de Ortzai giughet bìndighi Trighinzos o bighinados :

 

I.                S’arreconza, ca narant chi bi fut unu riu a curtzu, chi si mutiat su rivu de sas conzas ;

II.           Elisea, in ue che colat s’istradone ;

III.      S. Anastàsio, narant chi su nùmene benit dae una crèsia ;

IV.      Preda de Pistis, chi diat a èssere unu contone o unu montigheddu

V.           Gortomannu, logu mannu apertu, innoghe narant chi fut sa bidda e incumintzat su monte.

VI.      Sant’Antoni, chi narant chi benit dae una cresiedda de Sant’Antoni Abate, in ue bi fut puru sa domo de su Sòtziu pro assegurare de su bestiàmene.

VII. Serra de Pulis, fatu totu de gutureddos chi  che serrant sa bidda in s’ala arta.

VIII.       Loddorai, paret chi su nùmene benzat dae unu sambenadu de sos Loddos, chi istavant in cuddas rocas de granitu. Paret puru chi las ant distrutas bia a su 1728 po fàghere sas domos de su Retore

IX.      Drovennoro, narant chi fut s’ala antiga de sa bidda, e sa parte menzus mantesa  puru.

X.           Murui, narant chi benit dae “zente chi no aggradavat a sa bidda”. Est in su zassu prus artu de sa bidda, in ue como b’at sa caserma betza.

XI.       Lugurzis, est sa parte de lacana, chi abbarrat in mesu de sa bidda. In mesu ke colat su rivu chi est inghiriau dae su ponte de sus e dae su Serrone o ponte de jos(so), o si nono su ponte de Serrone

XII. Sa Carrela, istradone largu, est una fratzione de sa biddha chi abbarrat in s’ala bassa.

XIII.       S. Giovanni, dae sa crèsia, pro S. Juvanne Battista, Cambone, fratzione de artu chi abbarrat a manca de su riu.

XIV.        S. Barbara, dae sa crèsia, chi abbarat in s’ala arta

 

Testimonia de Franco Noli

Iscritura Joyce Mattu ULS Comuna de Ortzai 2007

Bonas Pascas de Nadale

Addòbiu e paghe

Estemporànea

Oe mi so frimmada, frimmada a ti pentzare!

E apo prantu ca àteru non potzo cando ti pentzo

Pro custu curro e curro cada die, lassende a un’ala

Su chi sutzedet. Ca si nono mi depo frimmare e preguntare 

E pistighingiare! Mi depo preguntare a gh’ite in custa terra b’at galu sa gherra

A gh’ite comente naraias semper tue non s’investit in sa cultura,

 a gh’ite non si ponet su dinare pro fagher connòschere pòpulos, pro lis torrare s’istòria issoro,

pro si cunfrontare cun sos àteros pòpulos chi ant a bènnere a domo nostra e nois a domo issoro.

Ca si mi frimmo ti bido preguntende-di ite bi faghent sos pastores in antis de sa bursa de Milano???

“depiant protestare a in antis de sos meres chi l’imponent  su prètziu de su late!! Depiant andare dae sos buginos de sa Regione a li nàrrere de fàghere su dovere issoro, de rispetare su prètziu de su late, de non gastare su dinare ma lu pònnere pro sos benes e su triballu nostru, triballu de sa terra, de su mare, de sa gente!!!!!

 Ma comente??? issos chi podiant esser meres de su triballu issoro!!! Chi los apo connotos prontos a sa rivolutzione!???

Ca si mi frimmo ti bido in moimentu dae Roma a Casteddu a Nùgoro a Ovodda,

ti bido andende in cada bidda de custa Sardigna chi est dromminde! Narende a totus: ischidade gente! Tocat a si mòere, tocat a protestare, tocat a calare in pratza totu paris

ca nos sunt mandighende su pane chi produimus, ca sunt furende s’abba a sa gente,

ca sunt batende a s’afoghìgiu cada òmine e cada fèmina  e non permitint de àere una famìlia e non permitint de chescher gente e non giughent a no c’andare dae domo nostra dae sa terra nostra!!!!

Ca sunt boghende sos giovanos e pistende sos mannos!

Ischidade gente!!! Aias naradu tue! Ca custos non tenent diritu perunu,

ca sunt unu muntone de parassitas!

 

A gh’ite non si cumprendet galu chi andaiant bene cuddas sotziedades de gianas ue si biviat in paghe e amistade intra òmines e fèminas, intra custos e sa natura, ue si connoschiat e baliait sa luna!

Joyce Mattu

Biblioteca Gavoi

 “Sa biblioteca de Gavoi est aperta cada die e s’òràriu suo est istadu ismannigadu”. Custa sa noa, chi in tempus de trincos faghet de sa Comuna de Gavoi, un’ente balente e chi dat cara a sa cultura e a totu su chi li pertocat. "Sa biblioteca – ispricat s’assessore cumonale a sa Cultura Elena Mastio – est a intro de bidda, in su coro de sa bidda e totu a curtzu de sas iscolas primàrias. S’oràriu de intrada e de essida est bonu pro totus, ca est aperta su lunis, su mèrcuris e su chenàpura dae sas 8 e mesu a mesu die e mesu a mangianu e dae sas 3 e mesu a  sas 6 e mesu a borta de die, su martis e su giòbia  dae sas 8 e mesu a mesu die a mangianu), gasi comente est bona s’istrutura chi giughet 180 metros cuadros cun una lughe manna e bona. S’oferta de su materiale libràriu est manna a beru e est garantida dae sa possibilidade de s’imprèstitu interbibliotecàriu, chi si faghet intra sas bibliotecas chi apartenent a su Consòrtziu de Pùblica letura S. Satta” . Chistione de importu mannu est “su contributu a crèschere chi est coladu dae su 0,39 a pessone a 1 èuro, pro contribuire a sas ispesas de funtzionamentu e de sa gestione de su personale, cunforme a su chi retzitat s’artìculu 8 de s’Istatutu de su Consòrtziu Pùblica letura Sebastiano Satta”.

Elena Mastio annùntziat puru chi dae su mese de maju, at a torrare a apèrrere su Museo “Casa Porcu Satta”: “pro s’annu 2014, amus dèpidu agatare solutziones divertzas pro garantire su servìtziu de sa biblioteca, ca su personale usufruit de su part time verticale e in tempus de cugedu de sos traballadores ordinàrios, amus dèpidu garantire su servìtziu cun unu traballadore in mobilidade in deroga, in regime de s’impreu da sa Comuna matessi. Totu custu ca sos lìmites impostos dae su patu de istabilidade e dae sa normativa chi astringhet meda pro su chi pertocat sas assuntziones a sa cale sos entes locales si depent addecuare. Siat comente si siat, s’òraiu de apertura de sa biblioteca st ismannigadu e sa Casa Museo at a torrare a àperrere “gràssias a unu finantziamentu regionale chi incruit, s’inserimentu de àteras duas unidades chi pro sèperu de s’amministratzione cumonale, sunt istadas formadas in ghentina”.

Cortes Apertas Ortzai

PROGRAMMA DE SA MANIFESTATZIONE

Chenàbura 21 de Sant’Andria 2014

A sas 3.00 de borta de die - pratza Su Nodu Mannu: abertura de sas Cortes, puntu de informatziones e acollida.

A Sas 3.30 de borta de die - presentatzione de su libru de Grazia Dore ''Villaggio'' e àteros contos.

Sàpadu 22 de Sant’Andria 2014

Sa cota e su tastu de sos panes tìpicos de Ortzai (Su pane fresa e su  pane modde) in sos forros antigos de sa bidda

A sas 10,00 de mangianu- tzerimònia de premiatzione de sos artistas de sa  2^a biennale de s’intzisione italiana in su  salone de “casa Mesina”.

In su Mulinu a abba, in su riu Bisine: tècnica e esèmpios pro mòlere su trigu “Capelli” cultivadu in sos montes de Ortzai.

In sa Domo de su Sòtziu, in pratza Sant’Antoni: su traballu de s’iscraria cun mustra de manufatos de fitianu de sa traditzione massaja, curadu dae sa Pro Loco Bisine.

In sa Sala teatro Mesina - Mustra fotogràfica: Ortzai contat s’istòria sua pro mèdiu de sos iscatos  de Pietro Murgia, curadu dae sa Pro Loco Bisine.

Abertura de sos puntos de màndigu, ispartzinados in unas tantas Cortes in su tzentru istòricu, b’ant a èssere prodotos e pratos tìpicos de su logu.

Dae sas 3.00 de borta de die - animatzione a intro de sa bidda cun sos dischentes de s’iscola tzìvica de mùsica de s’Unione de sas  Comunas de sa Barbàgia, sonadores de organeto.

Domìniga 23 de Sant’Andria 2014

Sa cota e su tastu de sos panes tìpicos de Ortzai (Su pane fresa e su  pane modde) in sos forros antigos de sa bidda

In su Mulinu a abba, in su riu Bisine: tècnica e esèmpios pro mòlere su trigu “Capelli” cultivadu in sos montes de Ortzai.

In sa Domo de su Sòtziu, in pratza Sant’Antoni: su traballu de s’iscraria cun mustra de manufatos de fitianu de sa traditzione massaja, curadu dae sa Pro Loco Bisine.

In sa Sala teatro Mesina - Mustra fotogràfica: Ortazi contat s’istòria sua pro mèdiu de sos iscatos de Pietro Murgia, curadu dae sa Pro Loco Bisine.

Abertura de sos puntos de màndigu, ispartzinados in unas tantas Cortes in su tzentru istòricu, b’ant a èssere prodotos e pratos tìpicos de su logu.

 

Dae sas 3.00- Dae sas 3.00 de borta de die - animatzione a intro de sa bidda cun sos dischentes de s’iscola tzìvica de mùsica de s’Unione de sas  Comunas de sa Barbàgia, Coro polifònicu de Ortzai 

 

 

 

De bisitare

·         Domo  Mesina: Mustra 1^a Biennale de s’Intzisione Italiana Carmelo Floris, cun baranta òperas realizadas dae sos mastros de s’arte intzisòria italiana.

·         Retablo de sa Pestilèntzia (sèc. XV), crèsia Santa Bàrbara.

·         Retablo (sèc. XV.), crèsia Sant'Istasi.

·         Crèsia de Santu Juavnne (sèc XVII.)

·         Mulinu a abba antigu in su Riu Bisine, cun mustra de esèmpios pro mòlere su trigu “Capelli” cultivadu in sos montes de Ortzai.

·         Domo Museo Carmelo Floris – carrela  Sant'Istasi.

·         Pinacoteca Carmelo Floris - ratza Santu Juvanne.

·         Sala Cussìgiu Cumonale - ''Omaggio a Olzai'', dipintos a ògiu de Enrico Piras.

·         ''Sa domo de dottor Frantziscu Dore'' - Carrela Regina Margherita, cun bisitas ghiadas in sa Domo de s’onorevole Francesco Dore, curadas dae Lorenzo Dore.

·         Mustra de sas  ''Medaglie Sacre dal 1600 al 1900'', curada dae Enrico Piras.

Per tutta la durata della manifestazione, un trenino percorrerà le vie del centro storico agevolando gli spostamenti dei visitatori. Servizio navetta per visita all'antico mulino ad acqua.

Pro sa bisitas ghiadas

Casa Museo Carmelo Floris e Pinacoteca Comunale ''Carmelo Floris''

Società Su 'Antaru snc tel. 348 6094727348 6094727 - email: museocarmelofloris@gmail.com

In ue drommire

·         ''B&B I Limoni'' di Barbara Azuni, via Cavour 10 - tel. 0784 552900784 55290, 349 00889472349 00889472

·         ''B&B Quattro G'' di Giuseppe Saccu, corso V. Emanuele 29 - tel. 0784 5590300784 559030, cell. 338 7609117338 7609117

·         ''B&B Da Peppina'' di Giuseppina Atzori, via Atzuni 8 tel. 0784 551090784 55109

·         ''B&B Sole e Luna'' di Melis Gabriella, via Pietro Meloni Satta 6, cell. 349 1590310349 1590310 - email: mariagabriellamelis72@gmail.com

In ue mandigare

·         Agriturismo ''Agritur Olzai - Su Pinnettu'', loc. Badu 'e Carru - cell. 368 3655668368 3655668

·         Punto di ristoro ambulante di Maria Giovanna Sechi

·         Paninoteca e bibite, tel. 340 2517161340 2517161

Ammàniu

Comuna de Ortzai

·         tel. 0784 550010784 55001, fax. 0784 551700784 55170

·         web: http://www.comune.olzai.nu.it

·         email: comuneolzai@tiscali.it

Paris cun

Pro Loco Bisine Olzai e sòtzios de su logu

Informatziones turìsticas

Pro Loco Bisine Ortzai

·         tel. 0784 550740784 55074, cell. 346 3146374346 3146374

·         email: proloco.olzai@tiscali.it